Historisch metselwerk

Meer dan 60% van de bouwmassa in Nederland bestaat uit historisch metselwerk; dit wil zeggen massief opgemetselde, veelal nog op houten funderingspalen rustende baksteenconstructies zónder de in de moderne bouw vaak toegepaste spouw. Het verschil tussen nieuwbouw en traditionele bouw is groot. Niet alleen de architectonische aspecten spelen hier een rol, maar ook het gebruik van authentieke bouwmaterialen en de wijze van uitvoering.

Aan de ene kant gaat het tijdens een restauratie van historisch metselwerk om het behoud van de monumentale waarde en de esthetische uitstraling – vaak ook om een respectvolle transformatie – aan de andere kant vragen de technische details en het materiaalgebruik grote aandacht.

Vochtbelasting

Vochtproblematiek in massief metselwerk is tegenwoordig een van de grootste uitdagingen in monumentale gebouwen, die meestal opgetrokken zijn met behulp van historische bouwmethoden. Dat wordt mede veroorzaakt doordat het klimaat de afgelopen jaren is veranderd en de hoeveelheid neerslag is toegenomen, maar komt ook door condensatie, optrekkend (grond-)vocht, en de ontbrekende compatibiliteit van moderne bouwmaterialen met het authentieke metselwerk. Hierdoor kan de vochthuishouding van een monumentaal of historisch gebouw verstoord zijn.

Ook terugkerende vochtbronnen, zoals de variatie van grondwaterstanden of regelmatige overstromingen kunnen leiden tot vochtbelasting. Om de hoeveelheid vocht in een massieve muur te bepalen worden er ter plaatse op meerdere hoogtes en dieptes boorgruismonsters genomen, die luchtdicht verpakt getransporteerd en in het laboratorium onderzocht worden. Op die manier kan het initieel en kritisch vochtgehalte van een muur bepaald worden en een uitspraak gedaan worden of er kans bestaat op vorstschade, vochtdoorslag en lekkage.

Op basis van deze resultaten kan een deskundige beslissing worden genomen betreffende herstelmaterialen en herstelwijze.

Aantasting door zout en chemicaliën

Vocht mobiliseert zout. De aanwezigheid en hoeveelheid van bouwschadelijke zouten of andere chemicaliën kunnen verschillende oorzaken hebben.

Het onderzoek naar zoutbelasting en aantasting van de stenen bouwmassa door chemicaliën en de genezing hiervan zijn een van de belangrijkste taken van Muurpathologie. Muurpathologie verzorgt gedegen vooronderzoek, inclusief kwalitatieve en kwantitatieve analysen. Afhankelijk van de dimensie en de vraagstelling van het project wordt gekeken naar de meest optimale benaderingswijze, om vervolgens praktijkgericht op zoek te gaan naar een oplossing. Muurpathologie levert specifiek advies inzake zoutbelasting en aantasting door chemicaliën.

Beschermingslagen op baksteen en voeg

Door de eeuwen heen zijn tal van baksteengevels aan het oppervlak bewerkt. Soms wilde men de gevel versieren. In andere gevallen ging het om een functionele of technisch noodzakelijke ingreep.

Van glazuurlaag tot lijnolie, van verf tot anti-graffiticoating, van hydrofobeermiddel tot hermetische afsluiting – afhankelijk van het gebruik of de behoefte van een bestaand gebouw is er altijd een specifieke oplossing te vinden. Wil men een monumentale gevel aan het oppervlak behandelen of een eerder behandeld oppervlak restaureren, dan is voorafgaand onderzoek altijd de eerste stap in de richting van een deskundig, duurzaam en esthetisch tevredenstellend resultaat.

Muurpathologie adviseert bij de restauratie van geglazuurde gevels, waterafstotend gemaakte geveloppervlakken, graffiti-werende oppervlaktebehandelingen en het hermetisch afsluiten van gevels.